تعیین اولویت تخصیص آب در سد کهیر و تعیین الگوی کشت بهینه اراضی شبکه آبیار ی و زهکشی پایاب سد

مطالعه حاضر در دو بخش مجزا و در رابطه با حوزه سد کهیر و شبکه آبیاری و زهکشی آن صورت گرفته است. در بخش اول این پایان نامه به بررسی تخصیص آب سد کهیر به مصارف مختلف( شرب و خانگی،صنعت وخدمات و کشاورزی) پرداخته شد . در این بررسی فرض گردید که آب مربوط به محیط زیست و حقابه های موجود قبلا تخصیص یافته است و تخصیص برای آب مازاد انجام می پذیرد . بنابراین با استفاده از بررسی سوابق تخصیص آب در ایران و طراحی پرسشنامه و استفاده از روش دلفی و دریافت و اجماع نظر صاحب نظران با تخصصها و موقعیت های شغلی مختلف نسبت به تبیین معیارها ، وزن و درجه اهمیت آنها و همچنین ارزشگذاری معیارهای کیفی اقدام شد. همچنین ارزش معیارهای کمی با استفاده از اطلاعات استخراج شده از منابع اطلاعاتی مختلف محاسبه گردید و درنهایت با استفاده از ارزیابی چند معیاره(روش تاپسیس) و استفاده از نرم افزارexcel نسبت به تخصیص بهینه آب سد کهیر اقدام شد. با توجه به اینکه دربند 3 راهبردهای توسعه بلندمدت بطور عمومی اولویت تخصیص آب به ترتیب به مصارف شرب و بهداشت،محیط زیست ،صنعت ، زراعت و باغداری داده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که توجه به جنبه های مختلف فنی،اقتصادی ، اجتماعی ، زیست محیطی ، سیاسی و امنیتی منطقه در اولویت تخصیص آب طرحهای تأمین آب تأثیر می گذارد بطوریکه درطرح کهیر با توجه به همه جوانب اولویت تخصیص آب ابتدا با مصارف بخش صنعت و سپس مصارف بخش شرب و خانگی و در نهایت با مصارف بخش کشاورزی می باشد به عبارتی نتایج گویای این مساله است که معیارهای محدود مورد استفاده وزارت نیرو برای تخصیص بهینه آب طرحها کافی نمی باشد و مجموعه ای از معیارها از جنبه های مختلف (فنی، اقتصادی، مالی، اجتماعی، زیست محیطی و...) به جای استفاده از معیارهای محدود هیدرولوژی می تواند نتایج بهتری ارایه کند. همچنین علیرغم اهمیت منطقه طرح سد کهیر به لحاظ سیاسی ، امنیتی و اجتماعی ، وزن اختصاص داده شده به معیارهای اقتصادی و مالی در مقایسه با سایر معیارها توسط صاحبنظران بیشتر می باشد و این موضوع بیانگر نقش مهم فاکتورهای اقتصادی (و مالی) در تصمیم گیری های مدیریت منابع آب و تخصیص آب می باشد. در بخش دوم این پایا نامه به منظور تعیین الگوی کشت بهینه در شبکه آبیاری و زهکشی پایاب سد کهیر از روش برنامه ریزی آرمانی ترتیبی توسعه یافته با ترکیبی از دو روش چی بی شف و وزنی با دو آرمان حداکثر کردن سود و حداقل کردن آب مصرفی استفاده شد. دراین بررسی محدودیتهای عمده منطقه مورد توجه قرار گرفت. و ضمن تامین اطلاعات ، الگوریتم مدل برنامه ریزی آرمانی ترتیبی توسعه یافته درمحیط نرم افزار excelطراحی و با استفاده از اطلاعات مربوط به آرمانها و محدودیتها (اعم از محدودیتهای آرمانی وسیستمی) الگوی کشت در چهار بازه صفر تا 1 اجرا شد که الگوی بدست آمده در بازه 0 حالت بهینه را دارا است و همچنین جهت آزمون صحت الگوی کشت مدل، در سناریوهای مختلف ( با اولویت آرمان حداکثرکردن سود، با اولویت آرمان حداقل کردن مصرف آب و تلفیق حداکثر سود وحداقل مصرف آب) تعیین گردید. از آنجا که پس از آزمون مدل به این نتیجه رسیدیم که مدل، الگو را بر اساس حداقل مصرف آب تخمین می زند که این موضوع گویای نقش محوری و کلیدی آرمان و محدودیت آب در الگوی کشت محاسباتی این مدل با توجه به شرایط اقلیمی منطقه می باشد، در نتیجه الگوی کشت تخمینی با 4850 هکتار شامل محصولات هندوانه، گرمک و خربزه ،جو ، یونجه ،به علاوه محصولات خود مصرفی با الگوی فعلی کشت منطقه و الگوی پیشنهادی مشاور چندان قابل مقایسه نمی باشد. کلمات کلیدی : تخصیص آب ، الگوی کشت بهینه ، روش ارزیابی چند معیاره ، روش برنامه ریزی آرمانی .